Veel spelers hebben de wens om vrij en intuïtief te kunnen spelen. Handpan is tenslotte een instrument dat zich perfect leent voor intuïtief spel. Tonen passen gemakkelijk bij elkaar, en het warme karakter van een handpan leent zich goed voor meditatief spel. De weg naar mooi intuïtief handpanspel vereist wel aandacht. Om vrij te kunnen spelen moet je de weg op je handpan natuurlijk goed weten.
Handpanspelers begeleiden bij het leren improviseren – vrij kunnen spelen op een mooie en volgbare manier – is een van de hoofddoelen binnen mijn lessen. Een belangrijke manier om dat te oefenen is spelen met een vast en een vrij onderdeel. Duidelijke kaders, bijvoorbeeld een vast begeleidingspatroon, waarover een melodie vrij kan worden ingevuld. Dit kan op tal van manieren, waarbij bijna geen enkele oefening die ik voorstel 100% vaststaat. Het stukje vrije invulling vind ik een essentieel onderdeel van een oefening. Dit aspect geeft je de mogelijkheid om een oefening echt eigen te maken.
Los van nieuwe oefeningen, waarbij je een stukje intuïtief spel kan stoppen, zijn er ook andere manieren om je spel een ander karakter te geven. Handpan leren spelen begint natuurlijk met kleuren binnen de lijntjes, maar dat neemt niet weg dat er buiten de lijntjes ontzettend veel moois te vinden is. Sommige manieren om buiten de lijntjes te kleuren zijn bijzonder gemakkelijk toepasbaar, en schijnen direct een heel ander licht op jouw skills.
In mijn online handpan cursus Handpan Hacks behandel ik tal van kleine technieken die toepasbaar zijn op alles wat je speelt. Ze bieden een frisse kijk op alles wat je tot nu beheerst. In deze blog geef ik je graag wat simpele hacks mee die je gemakkelijk toe kan passen. Deze hacks leren je om buiten de lijntjes te kleuren zonder controle te verliezen. Hopelijk helpt het jou om je handpanspel diverser en meer speels te maken.
Leren omdenken
De meest succesvolle kunstenaars zijn lang niet altijd technisch de beste spelers. Ook op gebied van geschooldheid scoren ze lang niet altijd hoog. Ter illustratie: één van mijn favoriete bands is Radiohead. Een waanzinnig innovatieve band, die vele deuren heeft geopend op het gebied van alternatieve popmuziek. Wat mij betreft absoluut muzikale genieën, maar geen van hen kan noten lezen. Een ander voorbeeld: Tom Waits, een zanger die lang niet alles zuiver zingt. Toch is hij uitgegroeid tot een icoon, een inspiratiebron voor vele grote muzikanten (die over het algemeen veel meer toonvast en technisch sterker zijn dan Tom Waits zelf).
Wat maakt de leden van Radiohead, Tom Waits en talloze andere kunstenaars nou zo succesvol? Het is hun vermogen om smaakvol buiten de lijntjes te kleuren. Om creatief om te gaan met de middelen die ze hebben. De hoeveelheid kennis en kunde is niet leidend, het gaat vooral over hoe je deze inzet. Is een skill als noten lezen dan onnodig? Zeker niet! Over dit onderwerp heb ik eerder al een blog geschreven, deze kan je hier lezen.
Handpan buiten de lijntjes
Op gebied van handpan zijn er tal van spelers die goed zijn in het buiten de lijntjes kleuren. Zeker de laatste jaren zijn er een paar ontzettend interessante spelers bijgekomen op dit gebied. Handpan is een jong instrument, waardoor er nog maar weinig ‘gebaande paden’ zijn. Voor mij persoonlijk was het toen ik begon met spelen een ontzettende meerwaarde dat er geen voorbeelden waren. Alles was mogelijk, wat een bevrijdend idee! Dit resulteerde natuurlijk ook in een hoop doodlopende paden, maar ook die ervaringen zijn uiteindelijk leerzaam. Gelukkig kan je nu gemakkelijk hulp inschakelen door lessen te volgen, of inspiratie opdoen door spelers te bekijken. Zonder hulpmiddelen was handpan vooral iets gebleven voor spelers die al ervaring hadden op muziekgebied. Nu er hulpmiddelen zoals lessen zijn is handpan aanzienlijk breder toegankelijk, voor zowel de ervaren als onervaren muzikant.
Toonaangevend op het gebied van omdenken op gebied van handpan is de ondertussen al vaak genoemde Kabeçāo (waar ik eerder een blog over heb geschreven). Veel nieuwe technieken komen van zijn hand. Soms zijn het pittige technieken om meester te worden, soms is het simpel maar o zo effectief.
Een ander speler die zeer innovatief omgaat met handpan spel is Flavio Salvaje. Bij onderstaande video zie je veel ‘alternatieve’ technieken voorbijkomen. Hij gebruikt zijn hele hand op allerlei manieren. Wat ook zeker opvalt is het zingende geluid vanaf de tweede minuut, vergelijkbaar met een het geluid dat je krijgt als je een natte vinger over de rand van een wijnglas laat glijden.
Een andere speler met een frisse kijk op handpan spel is Connor Shafran. Hij gebruikt veel elektronica in zijn spel. In onderstaande video zie je hem gebruik maken van een looper. Hiermee kan hij laagjes opnemen waar hij vervolgens nieuwe idee overheen kan spelen. Ook hoor je verschillende delays – (ritmische herhalende effecten) en reverbs (galmeffecten) voorbij komen in de video.
Bovenstaande spelers zijn niet perse de eerste om dit soort technieken of effecten te gebruiken. Wel zijn het spelers die de bestaande ideeën op een innovatieve manier inzetten om hun spel te verrijken en eigen te maken.
Jouw handpanspel een eigen draai geven
Bovenstaande is natuurlijk te gek ter inspiratie, maar Connor Shafran en Flavio Salvaje zijn niet de minste spelers. Nou kan iets eigen maken gelukkig op elk niveau, en sommige tools zijn zoveel simpeler dan je zou denken. Ik neem graag een paar ideeën met je door die je spel, ongeacht niveau, een boost kunnen geven:
Draai je handpan
Een wel heel letterlijke toepassing van een eigen draai aan jouw handpanspel geven. Deze tip is veruit de meest simpele: draai je handpan een slag, en speel vervolgens hetzelfde als voorheen. Omdat een handpan een mooie en passende combinatie toonvelden heeft, kan je redelijk veilig je handpan draaien. Toegegeven, niet elk speelstuk leent zich even goed voor elke positie, maar echt lelijk zal het nooit worden. Er is maar één manier om te ontdekken of het werkt bij wat je in gedachte hebt, en dat is het doen. Geef die handpan dus een draai, wie weet wat voor pareltjes je op deze manier ontdekt!
Speel met de volgorde
Deze tip komt veelvuldig voorbij in mijn online handpan cursussen. Het idee is simpel. Als je 1234 kan spelen, kan je ook 1324 of 4231 spelen. De uitvoering vraagt soms nog wat oefening, maar je hebt de ingrediënten in huis. Probeer bij alles wat je speelt echt na te gaan uit welke elementen datgene bestaat. Bedenk vervolgens welke variaties je daarvan kan maken, en probeer dat uit. Ook hier geldt: niet alles werkt altijd even goed, maar alleen al het uitproberen is een ontzettend waardevolle en leerzame oefening. Je zult mogelijk minder mooie combinaties treffen, maar sowieso ook prachtige nieuwe matches ontdekken!
Stap even uit de compositie
Dit idee is iets moeilijker, maar zeker te doen. Probeer je bij een compositie bewust te worden van wat je doet op elke tel. Probeer vervolgens eens een paar tellen uit de oefening te ‘knippen’. Je telt gewoon door, maar speelt bijvoorbeeld de eerste twee tellen van de oefening niet. Na die twee tellen niet spelen val je op de derde tel in, met hetgene dat je normaal gesproken ook zou spelen op de derde tel. Je begint dus niet bij het begin, maar halverwege de maat. Je kan dit met elke oefening doen, en creert zo een tof en spannend duw-trek effect.
Handpan Hacks
Ik ben als muzikant altijd ontzettend gefascineerd geweest door manieren om je ideeën van zoveel mogelijk kanten te leren belichten. Voor mij hoeft elke dag een nieuwe patroon of een nieuwe oefening niet zozeer. Liever elke dag een andere manier om naar eenzelfde patroon of oefening te kijken, en kijken hoe ver je daarmee komt. Een van mijn online handpan cursussen is volledig gewijd aan deze manier van uitdiepen wat je al beheerst, en daarbinnen variëren. Handpan Hacks gaat volledig over manieren, hacks, die toepasbaar zijn op alles wat je maar kan bedenken. Je leert dus geen patronen, liedjes of grooves, maar hacks die je kan toepassen op de patronen, liedjes of grooves die je al kent (of nog gaat leren).
Ben je geïnteresseerd in deze manier van spelen? Als trouwe lezer van mijn blogs (of op z’n minst deze ene blog) doe ik je dan ook graag een voorstel. Als je aan de slag wil met Handpan Hacks, om zo je spel meer eigenheid en kleur te geven, kan je dat nu, als ware blogbuddy, doen met 10% korting. Je kan hiervoor de kortingscode Blogbuddy-Juni23 gebruiken. De naam zegt het al een beetje: deze korting is geldig t/m juni 2023.
Wees creatief
Hopelijk helpen bovenstaande tips je om met een frisse kijk aan de slag te gaan met jouw handpanspel. Deze tips zijn, net als de lessen in Handpan Hacks, slechts wat voorbeelden van wat mogelijk is. De mogelijkheden zijn eindeloos, je moet vooral proberen buiten de gebaande paden te durven gaan. Patronen en technieken oefenen is honderd procent waardevol, het is de basis van jouw ontwikkeling als speler. Wat volgt is wat je gaat doen met die patronen en technieken zodra je ze kan. Alles wat je weet eventjes overboord gooien en kijken wat er buiten de lijntjes allemaal mogelijk is, zou wel eens een enorme verrijking voor jouw handpanspel kunnen zijn.
