Hang drum of handpan?

Ondanks het korte bestaan van dit instrument zijn er al veel namen in omloop. Hang, hang drum, handpan, pantam; ik hoor ze allemaal regelmatig voorbij komen. In dit blog beantwoord ik de veelgestelde vraag: wat is nou precies het verschil tussen een hang drum en een handpan?

Steel drum of Steel pan

Laten we bij het begin beginnen. De steel pan is een instrument uit Trinidad, een eiland in de Caraïben. De benamingen steel drum en steel pan worden beide gebruikt, al wordt steel pan vanuit het Engels beschouwd als de juiste benaming. Met of zonder spatie is afhankelijk van de taal: in het Engels wordt het met spatie geschreven, in het Nederlands zonder. In Nederland gebruiken we bovendien vaker de benaming steeldrum omdat steelpan ook een pannetje is om lekker mee te kokkerellen. Niet zo handig voor de zoekresultaten in Google.

De steel pan is een instrument dat wordt geslagen uit vaten. Het wordt gespeeld met stokken, en wordt vaak in groepsverband gespeeld: de zogenaamde steelbands. Qua karakter heel iets anders dan handpan, maar wel waar het vandaan komt.

Hang, Hang drum, Hangdrum

Hier is – als we de voorkeuren van de oorspronkelijke makers aanhouden – eigenlijk maar één juiste benaming: de Hang. In Zwitserland leven Felix & Sabina. Zij zijn instrumenten gaan maken onder de bedrijfsnaam PanART, en hebben een instrument gemaakt gebaseerd op de steel pan. Hier hebben zij de naam Hang aan gegeven. PanART verkoos de naam HangHang als meervoud, maar dat klinkt niet in elke taal even logisch. Vandaar dat er snel een wat makkelijker toepasbare vervoeging kwam: hang drum of hangdrum, in meervoud dus hang drums of hangdrums. PanART heeft dit nooit erkend, officieel bestaat de hangdrum dus niet. Dat gezegd hebbende staat YouTube vol met video’s onder die naam, waaronder Once Again van Hang Massive (een van de meest bekeken handpan video’s ooit). Je zou dus kunnen zeggen dat de benaming hang drum haar plek ondertussen heeft verdiend.

Handpan

Omdat PanART niet wil dat andere makers hun instrument een Hang noemen hebben ze deze naam gepatenteerd. Je mag jouw instrument dus alleen zo noemen als deze van PanART komt. Hangdrum is grijs gebied; PanART heeft deze naam nooit gebruikt en dus ook niet vastgelegd. Hangdrum mag dus, maar wordt door bouwers eigenlijk niet gebruikt. De meest gangbare naam tegenwoordig is handpan, wat geldt als de algemene noemer voor alle verschillende versies en benamingen. Soms komt de onjuiste term hangpan nog weleens voorbij. Een logisch klinkende samenvoeging, maar deze bestaat dus niet.

Pantam

The new kid on the block. Een nieuwe naam voor hetzelfde instrument, waarbij vaak wordt genoemd dat het bouwproces net anders is. Wat hier anders aan is blijkt vaak toch wat onduidelijk. Er is altijd wat onvrede geweest over de vrij letterlijke benaming handpan, het is daarom waarschijnlijker dat de nieuwe naam pantam uit die onvrede is voortgekomen.

Oefen met metronoom

Een zeer strenge leermeester maar o zo waardevolle oefentool is de metronoom. Tempo is een aspect binnen muziek dat ontzettend sfeerbepalend is, maar nog niet zo makkelijk is om onder de knie te krijgen. De eerste stap is meer bewustwording van tempo, en proberen dit zo stabiel mogelijk te krijgen.
Het gevoel hebben dat dit lukt en het daadwerkelijk voor elkaar krijgen zijn niet dezelfde dingen. Goed of slecht slapen, stress, koffie, meditatie; al deze dingen hebben invloed op wat jij ervaart als een natuurlijk tempo, en hoe constant dit is.

Je zou dit kunnen testen door hetzelfde speelstuk op hetzelfde BPM (dus met metronoom) te spelen, één keer als je veel energie hebt, de andere keer wanneer je moe bent. Je gevoel bij dat tempo, dat toch echt hetzelfde is, is compleet anders. In een constant tempo spelen vergt daarom training en focus. Probeer de metronoom een terugkerend onderdeel te maken van je handpan studie, je zult dit absoluut merken in je vrije spel!

Als je meer gedetailleerd in wil gaan op spelen met tempo zouden we hiervoor een privéles kunnen plannen. Als je al een online handpan cursus van mij hebt gevolgd krijg je 10% korting bij afname van een privéles van 45 of 60 minuten.

Luistertip

Aansluitend op de tip betreffende tempo en metronoom zou ik je graag een luistertip willen geven die de meerwaarde daarvan weergeeft. Een door mij zeer gewaardeerd handpan album is Kinesthesia van Dante Bucci. Dante heeft aan de beginjaren van de hang gestaan. Hij is helaas op 34-jarige leeftijd overleden, maar heeft ons gelukkig een prachtig album nagelaten. Het album bevat veel samenspel, met strijkers maar ook met zang. Een liedje waarop dit mooi samenkomt is Junk. Als het je aanspreekt raadt ik je zeker aan om de rest van het album ook te checken!